Obszar Natura 2000 to nowa forma ochrony przyrody (obok istniejących parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, czy innych) wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy.
Ostoja Napiwodzko-Ramucka obejmuje znaczną część Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej położonej na Pojezierzu Olsztyńskim. Jest to obszar składający się z 9 oddzielonych od siebie, najwartościowszych pod względem przyrodniczym powierzchni o nazwach: Dolina Łyny, Gim, Kemno, Kośno, Dłużek, Dolina Rzeki Czarnej, Sołtysek, Galwica-Sawica, Muszaki.
Obszar Natura 2000 to forma ochrony przyrody wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy.
Co chronimy na obszarach objętych Naturą 2000?
Sieć Natura 2000 obejmuje obszary istotne dla zachowania eurpejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Jest to opracowana kompleksowo, legislacyjnie i politycznie optymalizacja działań na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Celem tego projektu jest zachowanie w możliwie jak najlepszym stanie najcenniejszych przyrodniczo obszarów, na których występują siedliska przyrodnicze bądź gatunki uwzględnione w aktach prawnych UE dotyczących ochrony przyrody. Podstawę prawną ochrony europejskiej fauny i flory stanowią dwa akty tzw. Dyrektywy Ptasia i Siedliskowa.
Natura 2000 na terenie Nadleśnictwa Szczytno
Jedna trzecia obszaru będąca w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Szczytno, to obszary Natura 2000.
Na terenie Nadleśnictwa występują dwa Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków sieci Natura 2000: OSO Puszcza Napiwodzko - Ramucka o powierzchni 7744,77 ha oraz OSO Puszcza Piska o powiechni 900,47 ha. Są to obszary wyznaczone do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju. Podstawą tworzenia i funkcjonowania tych obszarów jest Dyrektywa Ptasia.
Na terenie Nadleśnictwa Szczytno znajduje się również Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Ostoja Napiwodzko-Ramucka o powierzchni 4360,62 ha. Zadaniem tej formy ochrony przyrody jest ochrona najważniejszych i najbardziej reprezentatywnych dla Europy ekosystemów, wraz z towarzyszącą im florą i fauną.
Puszcza Napiwodzko-Ramucka stanowi rozległy kompleks leśny o powierzchni ponad 117 tyś. ha. Objęto go ochroną dyrektywową w celu zachowania populacji 35 gatunków ptaków z listy zapisanej w załącznikach Dyrektywy Ptasiej, która stanowi wraz z Dyrektywą Siedliskową podstawę prawną ochrony europejskiej fauny i flory. Puszcza Piska natomiast to obszar o powierzchni 17802,1 ha. Obszar obejmuje mocno zalesiony rejon na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Niziny Mazurskiej. Szczególnie cenne są tu ptaki związane z obszarami leśnymi. Oprócz ostoi ptasich na terenie Nadleśnictwa znajdują się tereny objęte Dyrektywą Siedliskową. Stanowią one Ostoję Napiwodzko- Ramucką, która w Nadleśnictwie Szczytno obejmuje obszar 4 252 ha, a ogółem 32612, 8 ha.
Ostoja Napiwodzko-Ramucka obejmuje znaczną część Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej położonej na Pojezierzu Olsztyńskim. Jest to obszar składający się z 9 oddzielonych od siebie, najwartościowszych pod względem przyrodniczym powierzchni o nazwach: Dolina Łyny, Gim, Kemno, Kośno, Dłużek, Dolina Rzeki Czarnej, Sołtysek, Galwica-Sawica, Muszaki.
Ptaki i inne zwierzęta
W lasach Nadleśnictwa Szczytno stwierdzono występowanie następujących gatunków ptaków znajdujących się na dyrektywowych listach:
- bocian czarny,
- bielik,
- orlik krzykliwy,
- żuraw,
- muchołówka mała,
- dzięcioł średni,
- kania ruda.
Ochrona zwierząt z dyrektyw unijnych to jakby parasol ochronny dla innych cennych walorów przyrodniczych. Gdy dbamy o konkretne zwierzęta – ptaki, owady, ssaki, płazy czy gady, to jednocześnie troszczymy się o środowisko, w którym one bytują.
W Nadleśnictwie Szczytno odnajdujemy następujące gatunki chronionych przez Naturę 2000 zwierząt:
- bobry,
- wydry,
- wilki,
- traszki,
- kumaki nizinne.
Rośliny
Przepisy unijne przewidują ochronę 360 gatunków roślin, w Polsce możemy odnaleźć 44 spośród nich. Wraz z siedliskami przyrodniczymi i dyrektywowymi gatunkami zwierząt są one podstawą wyznaczania SOO. Na obszarze Nadleśnictwa Szczytno spotkamy gatunki takie jak np. sasanka otwarta, haczykowiec błyszczący, lipiennik Loesela.
Sasanka otwarta jest przepiękną rośliną o wyrazistej fioletowej barwie kwiatów i „włochatej" łodyżce. Jej niepowtarzalny urok powoduje, że często staje się łupem nierozważnych działkowców, którzy przekopują ją do własnych ogródków.
Na terenie lasów Nadleśnictwa Szczytno odnaleźliśmy kilkanaście stanowisk tej rzadkiej rośliny, z czego jesteśmy bardzo dumni. Nasi pracownicy przedeptali każdy zakątek lasu w poszukiwaniu sasanki i skrupulatnie oglądali, liczyli i opisywali każde miejsce jej występowania.
Na nieprzebytych ludzką stopą bagnach szczycieńskich lasów można spotkać inną cenną chronioną roślinę o znaczeniu europejskim – haczykowca błyszczącego. Porasta on naturowe siedliska zwane torfowiskami. Mech ten jest zwany błyszczącym, ponieważ jego łodyżki są tak przesycone wodą, że błyszczą w słońcu jak polakierowane, a ich końce są haczykowato zagięte.
Oprócz sasanki i haczykowca zwanego także sierpowcem, szczycieńscy leśnicy mogą również poszczycić się obecnością innej rzadkiej i bardzo interesującej rośliny – lipiennika Loesela. Roślina ta wytwarza nasiona głównie w wyniku samozapylenia a kwiaty pojawiają się dopiero w siódmym roku od wykiełkowania nasion.
Naukowcy są również na tropie odnalezienia innej bardzo rzadkiej rośliny, która w dawnych czasach pojawiała się na terenie Nadleśnictwa Szczytno. Jest nim kwiat z rodziny storczykowatych – obuwik pospolity. Jego nazwa wskazuje na podobieństwo kształtu tego storczyka do buta.
Siedliska
Chronione siedliska mogą mieć charakter lądowy lub wodny, naturalny lub półnaturalny. Obszary objęte Naturą 2000 w Polsce można pogrupować na tereny:
- leśne,
- łąki,
- wrzosowiska,
- torfowiska,
- obszary związane z wodą – jeziora, tereny nadmorskie, nadrzeczne,
- wydmy,
- skały.
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSOP) Puszcza Piska obejmuje 172 774 ha i jest siódmym co do wielkości obszarem sieci NATURA 2000 w Polsce.
Obejmuje on największy na Mazurach kompleks leśny Puszczy Piskiej oraz powiązane z puszczą tereny nieleśne, w tym liczne jeziora. Północno-zachodni kraniec OSOP znajduje się w gminie Sorkwity, kraniec północno-wschodni w gminie Orzysz, południowo-zachodni w gminie Łyse, a południowo-wschodni w gminie Kolno. Z punktu widzenia geografii fizycznej OSOP obejmuje południową część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, zachodnią i południową część Pojezierza Mrągowskiego, centralną część Równiny Mazurskiej oraz północne krańce Równiny Kurpiowskiej.
Jest to obszar o stosunkowo silnie, jak na warunki polskie, zaznaczonym wpływie klimatu kontynentalnego. Jego rzeźba, sieć rzek i jezior oraz gleby są bezpośrednio lub pośrednio wynikiem ostatniego zlodowacenia. W północnej części OSOP przeważa krajobraz falisto-pagórkowaty, związany z gliniasto-żwirowymi utworami wytworzonymi z materiału przytransportowanego tu przez lodowiec. Tereny faliste lub lekko pagórkowate to zwykle moreny denne, zbudowane z glin, żwirów i piasków uwolnionych z topniejącego lądolodu o olbrzymiej grubości. Równoleżnikowo biegnące pasma wysokich pagórków i wzgórz to na ogół moreny czołowe, zbudowane z materiału pchanego przed czołem posuwającego się na południe lodowca. Gleby wytworzone z utworów morenowych są na ogół stosunkowo żyzne. Na południu OSOP krajobraz jest na ogół niemal zupełnie płaski, a na powierzchni ziemi występują utwory piaszczyste o znacznej miąższości. Te piaszczyste równiny, zwane sandrami, to rezultat przepłukania ziemi przez olbrzymie ilości wód odpływających na południe z topniejącego lodowca.
Gleby są tu siłą rzeczy na ogół bardzo mało urodzajne. Pozostałe po ustąpieniu lodowca bezodpływowe zagłębienia wypełniła woda, tworząc jeziora. Zajmują one obecnie około 12% powierzchni OSOP, a do największych należą: Śniardwy, Nidzkie, Bełdany, Mokre i Pogubie Wielkie. Z czasem ukształtowała się sieć rzeczna, której najważniejszymi elementami są rzeki Krutynia, wpadająca do Śniardw, oraz odwadniająca Wielkie Jeziora Mazurskie i płynąca na południe do Narwi rzeka Pisa. Sandr Piski odwadniają ponadto mniejsze rzeki: Szkwa, Rudna i Turośl. Ostoja Obejmuje swoim zasięgiem nadleśnictwa RDLP w Olsztynie oraz pięć Nadleśnictw po stronie RDLP w Białymstoku: Maskulińskie, Pisz, Giżycko, Nowogród, Drygały oraz Stację Badawczą Rolnictwa i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN w Popielnie.
Fragment Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków (OSOP) Puszczy Piskiej znajdujący się w zasięgu Nadleśnictwa Szczytno, w jego wschodniej części, zajmuje powierzchnię 912,60 ha co stanowi 0,5% całej ostoi. Grunty zarządzane przez Nadleśnictwo zajmują powierzchnię 892,33 ha co stanowi jedynie 0,5% powierzchni ostoi.
Na chwilę obecną obszar nie posiada zatwierdzonego planu zadań ochronnych.
Bór chrobotkowy
Wydawca treści
