Web Content Display Web Content Display

OCHRONA LASU

17.02.2016 | Marcin Zajączkowski

Ochrona lasu jest szerokim pojęciem obejmującym bardzo różnorodne działania w ramach działalności prowadzonej przez Lasy Państwowe.

 
Ochrona lasu jest szerokim pojęciem obejmującym bardzo różnorodne działania w ramach działalności prowadzonej przez Lasy Państwowe. Zabiegi ochrony lasu zgrupowane są w kilku działach, w zależności od celu działania i przyczyn:
1. Ochrona lasu przed czynnikami biotycznymi - czyli działania wynikające z wpływu organizmów żywych na środowisko leśne posiadają bardzo szerokie spektrum sprawców :
- Ochrona lasu przed owadami – zajmuje się szeroko pojętą profilaktyką i usuwaniem skutków działalności szkodników owadzich w różnych fazach rozwojowych drzewostanów
- Ochrona lasu przed grzybami – j.w. w odniesieniu do grzybów patogenicznych
- Ochrona lasu przed szkodami wyrządzanymi przez zwierzynę leśną – obejmuje działania gospodarcze zmierzające do ograniczenia szkód wyrządzanych głównie w uprawach leśnych i młodnikach lub do zminimalizowania wpływu tych szkód na przyszły wzrost i jakość drzewostanu.
- Ochrona lasu przed szkodami pochodzenia antropogenicznego – działalność zmierzająca do usuwania skutków i zapobieganiu szkodom powstającym w wyniku działalności człowieka
2. Ochrona lasu przed czynnikami abiotycznymi - czyli działania wynikające z wpływu czynników nieożywionych środowiska, na których powstanie człowiek z reguły nie ma wpływu :
 - Ochrona lasu przed pożarami – bardzo rozbudowana działalność, głównie profilaktyczna prowadzona w celu jak najlepszego zabezpieczenia lasów przed jednym z najgroźniejszych żywiołów
- Ochrona lasu przed szkodami powodowanymi przez wiatry i śnieg – polega głównie na usuwaniu szkód powodowanych przez te czynniki oraz działaniach zmierzających do uzyskania jak największej odporności drzewostanów na skutki oddziaływania wiatru i opadów śniegu.
3. Ochrona przyrody - działania obejmują inwentaryzację walorów przyrodniczych terenu RDLP Olsztyn oraz identyfikację zagrożeń przyrody, a także plan działań – zestawienie prac objętych programem ochrony przyrody i wskazania kolejnych obiektów do objęcia szczególnymi formami ochrony.
 
Czynniki biotyczne 
 

Owady szkodliwe

Duży udział jednogatunkowych drzewostanów (81,5 % powierzchni drzewostanów Nadleśnictwa zajmują drzewostany sosnowe, występujące na siedliskach borowych) sprzyja rozwojowi szkodliwych owadów. Największe zagrożenie stanowią:
Szkodniki pierwotne (atakujące drzewa zdrowe): brudnica mniszka, strzygonia choinówka, boreczniki
Szkodniki wtórne (atakujące drzewa osłabione): kornik drukarz, przypłaszczek granatek, opiętek dwuplamkowy
Opiętek dwuplamkowy w ostatnich latach nabrał szczególnego znaczenia gospodarczego w naszych lasach doprowadza, bowiem do zamierania drzewostanów dębowych, powodując ogromne straty. 

Grzyby 

Zagrożenie ze strony chorób grzybowych występuje zasadniczo w drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych w południowo – zachodniej części Nadleśnictwa. Największe zagrożenie stwarza tu huba korzeniowa. Ograniczanie szkód powodowanych przez tego patogenu polega na smarowaniu pniaków preparatem Pg IBL po zabiegach pielęgnacyjnych.
W drzewostanach świerkowych i z udziałem świerka największe szkody wyrządza opieńka miodowa. Zwalczanie tego patogenu polega na usuwaniu drzewek przez niego opanowanych.
Inne istotne choroby grzybowe to: zamieranie pędów sosny, zamieranie jesionów, czyreń sosnowy, rdza kory sosny.

Zwierzyna

Głównymi sprawcami szkód od zwierzyny są jelenie i sarny. Szkody wyrządzane przez nie polegają na zgryzaniu pędów i pączków, spałowaniu kory drzew, łamaniu drzewek i osmykowaniu. Najbardziej uszkadzane są gatunki: sosna, świerk, modrzew, dąb, klon, jawor, jesion, buk, lipa.
Lokalnie szkody wyrządzają bobry, które piętrząc wodę powodują miejscowe podtapianie drzewostanów w leśnictwie Łuka oraz ścinają drzewka w młodniku w leśnictwie Nowiny.
Ochrona drzewostanów przed zwierzyną polega na chemicznym i mechanicznym zabezpieczaniu powierzchni najbardziej narażonych.

Czynniki abiotyczne 

 

Największe zagrożenie ze strony czynników abiotycznych mogą stwarzać huraganowe wiatry, susze, wiosenne przymrozki, nadmierne opady śniegu oraz długotrwałe, wiosenne podtapianie terenów na siedliskach wilgotnych i bagiennych.
Panujące zachodnie wiatry często powodują szkody w drzewostanach w postaci złomów i wywrotów. Niedobór opadów charakterystyczny dla okresu wczesnowiosennego, stwarza na łatwo przepuszczalnych glebach niekorzystne warunki odnowieniowe, szczególnie dla rozwoju młodych upraw leśnych. Przymrozki późne (średnio 14 dni w roku) stanowią duże zagrożenie dla nowo zakładanych upraw, szczególnie na siedlisku Lw i LMw. 

Asset Publisher Asset Publisher

Lasy Państwowe transparentnie przed gminami i województwami

Lasy Państwowe transparentnie przed gminami i województwami

Monitoring przyrodniczy

Monitoring przyrodniczy

Narada Techniczno-Gospodarcza

Narada Techniczno-Gospodarcza

Sala edukacji i tradycji leśnej

Sala edukacji i tradycji leśnej

DODAJ DO KOSZA I TAKIE OKAZY!

DODAJ DO KOSZA I TAKIE OKAZY!

Asset Publisher Asset Publisher

Back

LASY NADLEŚNICTWA

LASY NADLEŚNICTWA

15.07.2015 | Anna Katarzyna Boruszewska

Jakie drzewostany u nas rosną?

Drzewostany sosnowe na ubogich siedliskach zajmują w Nadleśnictwie Szczytno niemal 80% powierzchni, gdyż gleby, które są głównym czynnikiem warunkującym skład i wygląd porastającego lasu, nie są tu najżyźniejsze. Znaczną powierzchnię zajmują również siedliska lasów mieszanych i liściastych, a krajobraz wzbogacają położone w obniżeniach terenu siedliska bagienne zdominowane przez olszę. Ta podstawowa charakterystyka nie oddaje jednak w pełni zróżnicowania przyrodniczego naszych lasów. Można tu bowiem znaleźć 12 spośród 13 wyróżnianych na nizinach  siedliskowych typów lasu, wiele ciekawych roślin runa oraz okazy drzew o imponujących wymiarach. Drzewostany Nadleśnictwa charakteryzują się przewagą średnich klas wieku (41-80 lat), dobrą jakość techniczną drewna oraz większymi od średniej krajowej wiekiem, zasobnością i przyrostem masy.

Wśród siedliskowych typów lasu w Nadleśnictwie największą powierzchnią (36%) zajmuje bór świeży, którego biotopem są luźne sandrowe piaski bez wody gruntowej w zasięgu korzeni drzew. W wersji modelowej jest to zwarty drzewostan z domieszką brzozy. W runie dominuje łan borówki czernicy tkwiący w kobiercu mchów. Możliwość życia pomimo ubóstwa pokarmowego, kwaśnego odczynu gleby i okresowych susz tutejsze rośliny zawdzięczają zjawisku mikoryzy – współżycia ich korzeni z grzybnią wielu gatunków grzybów, głównie kapeluszowych. Zdegradowane gleby porolne lub zalesione wydmy są siedliskiem borów suchych. Skrajnie uboga ich forma jest bór suchy chrobotkowy z runem w postaci kobierca porostów – głównie chrobotków oraz mchów. W wersji trochę żyźniejszej w runie dominują mchy – wtedy jest to bór chrobotkowy mszysty. Gdy w runie zacznie dominować borówka czernica, wtedy to już jest bór świeży. Drzewostan boru suchego tworzy rachityczna sosna, w podszycie często występują jałowce, a w runie wrzos.
 
Skrajnie odmienny od boru suchego jest bór bagienny. W obydwu drzewostan tworzy sosna, w obydwu też warunki egzystencji roślin są ekstremalne. W obydwu przypadkach środowiska jest jałowe i kwaśne. Bory bagienne stanowią klimaksowi (ostateczne) stadium zarastania jezior typu dystroficznego oraz torfowisk wysokich. Typowy bór bagienny to drzewostan sosnowy z wysokim runem kęp krzewinek bagna i łochyni, wśród kobierca mchów torfowców. W trochę żyźniejszym borze mieszanym bagiennym znajdziemy większą domieszką brzóz i pojedyncze olsze.
 
Ponad połowa lasów Nadleśnictwa to bory i lasy mieszane w odmianach świeżej i wilgotnej. Ze względu na swą różnorodność przyrodniczą i olbrzymi obszar są to najważniejsze typy siedliskowe lasu, tak pod względem gospodarczym, jak i zasobności przyrodniczej ekosystemów. Bór mieszany to na ogół dorodny drzewostan sosnowy, często z dolnym piętrem dębowym, w wersji wilgotnej z domieszką, a czasem z nominacja świerka. W lasach mieszanych również z reguły dominuje sosna, zwykle z domieszką świerka i dębu oraz buka, które wysokością dorównują sosnom. W runie borów mieszanych przeważają gatunki borowe, jak mchy, krzewinki borówek, paprocie i widłaki. W lasach mieszanych obok gatunków borowych spotkamy liczną grupę gatunków charakterystycznych dla grądów oraz roślin o wymaganiach pośrednich. Siedliska lasów liściastych – świeżych i wilgotnych – występujące na żyznych glebach gliniastych, zajmują ok. 6% powierzchni Nadleśnictwa. Są one biotopami grądów i buczyny. Grąd to drzewostan z dominacją dębów oraz domieszką lip, klonów, buków, świerków, modrzewi i innych z charakterystycznym dolnym piętrem grabowym. W buczynie dominuje buk z wymienionymi domieszkami, a dolne piętro jest słabo zaznaczone. Bogate w gatunki runo grądów i buczyn dostosowała się do silnego ocienienia, toteż składa się z roślin aspektu wiosennego kwitnących łanowo przed zwarciem się liści w koronach drzew oraz sporej grupy roślin cieniolubnych.
 
Powierzchnię ponad 700 ha zajmują siedliska lasów bagiennych, głównie olsów. Szczególnie ważną ich cechą jest mozaikowy udział wśród innych typów lasów, a także bagiennych terenów otwartych. Lasy bagienne występują w bezodpływowych zaklęśnięciach terenu lub towarzyszą ciekom wodnym, ciągnąć się kilometrami wzdłuż zabagnionych dolin. Nad rzekami, które okresowo występują z brzegów zasilając mułem przyległe tereny, rosną lasy łęgowe o bardzo urozmaiconej florze z licznymi pnączami – jak chmiel, kielisznik, psianka – tworzącymi gąszcz podobny do tropikalnej dżungli. Także fauna lasów bagiennych jest bardzo różnorodna. Ze względu na trudno dostępny teren maja tu swoje lęgowe rewiry płochliwe ptaki – jak orlik, bocian czarny, żuraw – chętnie przebywa tu też liczna zwierzyna łowna korzystająca z błotnych kąpieli.
 

Jak gospodarujemy?

 

Warunkiem zachowania bioróżnorodności w gospodarce leśnej jest założenie, że las to nie drzewostan, lecz cały ekosystem rządzący się swoimi naturalnymi prawami, a prawa te mają być respektowane i wspierane w trakcie działań gospodarczych. Wzorcem dla lasów wielofunkcyjnych są ekosystemy naturalne. Na siedliskach borowych, a jest ich w Nadleśnictwie aż 74%, zgodność ta jest na ogół zachowana, jako że gatunkiem dominującym jest sosna. Unaturalnianie sośnin, w szczególności tych rosnących na gruntach porolnych, polega głównie na wprowadzaniu podszytów i podsadzeń produkcyjnych, z których z czasem na siedliskach boru mieszanego powstanie drugie piętro liściaste. W trakcie wymiany pokoleń lasu preferuje się odnowienie naturalne oraz pozostawia na zrębach kępy starodrzewu będące nośnikiem bioróżnorodności przenoszonej z drzewostanu starego na młody. Na siedliskach lasów mieszanych i liściastych – w Nadleśnictwie 21%- w drzewostanach zdominowanych przez sosnę wraz z wymianą pokoleń powinna nastąpić także zmiana składu gatunkowego lasu. W tym celu w starzejącym się drzewostanie zakładamy pozbawiane drzewostanu gniazda, na których sadzimy dęby i buki, w młodości najlepiej rosnące w takich właśnie warunkach. Gdy po 5-8 latach na gniazdach wyrosną zwarte stożki młodników, można usunąć drzewostan pozostały, a wolna przestrzeń odnowić mieszaną uprawą. Proces taki nazywamy przebudową drzewostanu.
 
W grądach i buczynach rosnących na właściwych dla siebie siedlisku w procesie odnowienia preferowana jest rębnia częściowa połączona z odnowieniem naturalnym. 
 
 

Gatunek

Wiek rębności [lat]

Dąb

140

Sosna

120

Buk

110

Świerk

100

Jesion

140

Modrzew

120

Brzoza, Olsza, Grab

80